Պետական պատվերով և աջակցությամբ տարեկան 200-ից ավելի գիրք է լույս տեսնում

Մշակույթի նախարարության 2017 թվականին հրատարակվելիք գրականության ցանկերում սահմանվել է նոր ուղղություն` ՀՀ համայնքների պատմությունը, մշակույթը, ավանդույթները, խոհանոցը, հայտնի մարդկանց ու նրանց գործը ներկայացնող գրականություն: Մշակույթի նախարարության գրական ծրագրերի համակարգող ԱՐՄԵՆ ՍԱՐԳՍՅԱՆԸ մեզ հետ զրույցում նշեց, որ մինչ այդ մշակույթի նախարարությունն ուներ մարզային գրականությունը ներկայացնող ուղղություն, բայց հայտատուները հաճախ լավ չեն պատկերացնում իմաստը և այդ ուղղության տակ ներկայացվում են մարզերում ապրող հեղինակների ստեղծագործություններ, ինչն իրականում ժամանակակից գրականության մաս է կազմում. «Մենք խնդիր ունեինք տեղի անունը ավելի բաց ներկայացնելու` համայնքների վերաբերյալ համապարփակ գրականություն ունենալու և հետագայում ի մի բերելու համար: Շեշտադրումը պայմանավորված է նաև ՀՀ անկախության 25-ամյակով, վարչատարածքային նոր բաժանումներով, այսինքն` համայնքների ստեղծմամբ, տարանջատմամբ»:

-Համայնքների պատմությունը, որի վրա ուշադրությունը բևեռում եք, կհետաքրքրի՞ ընթերցողին: Առհասարակ, պետական աջակցությամբ ու պետպատվերով գրքերի ցանկն ընտրելիս առաջնահերթ հաշվի են առնում պահանջա՞րկը:
-Մենք ընտրում ենք գրականություն, որը ոչ միայն պետք է ընթերցողին, այլև պետական կարևորություն ունի: Տարեկան տասից ավելի ցուցահանդեսի ենք մասնակցում, եթե անգամ չենք մասնակցում, գրքեր ենք ուղարկում, որովհետև մեր գրականությունը ներկայացնելու խնդիր ունենք: Ինչ վերաբերում է նոր ուղղությանը, խորհրդային տարիներին ամեն գյուղ ուներ իր գիրքը, ազգային գրադարանում շուրջ հարյուր նման գիրք կա, բայց դրանք արդեն հին են, պատմությունները մեկտեղելու կարիք կա: Գուցե հիմա լինեն մարդիկ, որ մի քանի համայնքների պատմություն ներկայացնեն` մշակույթով, կենցաղով, ավանդույթներով: Ի վերջո, դրանք մոռացությունից փրկելու խնդիր ունենք: Մասնավոր հրատարակչությունները մեծ թվով մանկական, մանկապատանեկան գրականություն են հրատարակում, գեղարվեստական գրականությունը նույնպես մեծ թափ է առել, մենք պետք է խթանենք գրատպության այն ուղղությունները, որոնք ավելի «կաղ» վիճակում են: Համայնքների պատմությունը ներկայացնող կամ ազգային փոքրամասնությունների մասին պատմող ու նրանց լեզվով լույս տեսնող գրականությունը, բնականաբար, սպառման հնարավորություն չունի: Հրատարակիչները, մասնավոր կազմակերպությունները շահագրգռված չեն նման գրականության վրա գումար ծախսելու, և նախարարությունը դրանց աջակցությունը վերցնում է իր ուսերին:
-Պետական աջակցությամբ տարեկան քանի՞ գիրք է հրատարակվում:
-Պետպատվերով, աջակցության և այլ ծրագրերով տարեկան 200-ից ավելի գիրք է լույս տեսնում: Այս տարի պետպատվերի գումարը տրամադրվել է աջակցությանը, այսինքն, մենք նույն գումարով կաջակցենք ավելի շատ գրքեր հրատարակելուն: Ներկայացնում ենք ամենատարբեր ուղղությունները` ժամանակակից, սփյուռքահայ, ազգային փոքրամասնությունների, ալբոմային, թարգմանական` օտար լեզուներից հայերեն և հայերենից օտար լեզուներ: Վերջինիս դեպքում համագործակցում ենք դրսի հրատարակիչների հետ: Մեզանում օտարալեզու գրքեր տպագրելը իմաստ չունի, որովհետև համապատասխան ընթերցող չունենք: Տպաքանակը համապատասխան երկրներ արտահանելը շատ թանկ է: Մենք ֆինանսավորում ենք արտերկրի հրատարակիչներին, տալիս ենք թարգմանության գումարը, հրատարակչությունը վաճառում է, դրանից շահույթ է ստանում, և, արդյունքում, տարածվում են հայկական մշակույթը, հայ գիրքը:
-Ո՞ր գրքերն են հասել դրսի ընթերցողին:
-Վարուժան Ոսկանյանի «Շշուկների մատյանը» տպագրվել է պարսկերեն, Քրիս Բոջալյանի «Ավազե ամրոցի աղջիկները»` լեհերեն, Մուշեղ Գալշոյանի «Մարութա սարի ամպերը»՝ անգլերեն:
-Ի՞նչ է արվում հրատարակված գրքերը ընթերցողին հասցնելու համար: Պետպատվերով, պետական աջակցությամբ տպագրվող գրքերը չե՞ն մնում գրապահոցներում:
-Ոչ մի գիրք գրապահոցում չի մնում, դրանք բանահյուսության ժանրի խոսակցություններ են: Նախարարությունը գիրքը տպագրում է և տրամադրում իր ենթակայության տակ գտնվող մարզային գրադարաններին` այնպիսի խմբաքանակով, որ մարզային գրադարաններն իրենց հերթին գրքեր հասցնեն համայնքային գրադարաններին:
-Գրախանութներին գրքեր տրամադրվո՞ւմ են:
-Պետպատվերի դեպքում նախարարության ենթակա «Գրքի և հրատարակչական գործի կենտրոն» ՊՈԱԿ-ը զբաղվում է գրքի վաճառքի հարցերով, տրամադրում է գրախանութներին: Պետական աջակցության դեպքում վաճառքի կազմակերպման խնդիրը ստանձնում է հրատարակչությունը: Սակայն գրախանութն ընտրում է այն գրքերը, որոնք ցանկանում է վաճառել: Ամեն կերպ գիրքը տարածվում է, ներկայացվում են նաև հանրապետական, միջազգային գրքի ցուցահանդեսներին: Մենք չունենք պահոցում գրքեր, որոնք երեք տարի առաջ ենք հրատարակվել և մնում են, խունանում, հնանում:
-Պետպատվերով գրքերը հիմնականում անորակ են լինում: Կա՞ նման խնդիր:
-Այդ խնդիրը կար 10-15 տարի առաջ, երբ պոլիգրաֆիական որակի վրա քիչ էր ուշադրություն դարձվում, ավելի ճիշտ, մեր տպարանները չունեին համապատասխան սարքեր, որոնց օգտագործմամբ հնարավոր էր որակյալ գիրք ստանալ: Այսօր ոչ միայն Հայաստանի, ամբողջ աշխարհի մակարդակով մրցունակ գրքեր ունենք: Ընթերցողը հետաքրքրվում է ոչ միայն գրքի բովանդակությամբ, այլև պոլիգրաֆիական որակով և տեսքով: Եթե հրատարակչությունը որակով արտադրանք չապահովի, մրցունակ չի լինի, մասնավոր կազմակերպությունները, իրավաբանական և քաղաքացիական անձինք չեն դիմի հրատարակչությանը իրենց գրքերը տպագրելու համար:
-Ի՞նչ բացեր, խնդիրներ ունենք գրահրատարակչական ոլորտում:
-Մենք չունենք գրքի ձևավորման դպրոց: Կուզենայի, որ տարբեր ժողովուրդների վարպետների հետ շփումները հաճախակի լինեին, մեր ձևավորողները տեսնեին, թե աշխարհում ինչպես են ձևավորվում գրքերը, փորձը բերեին Հայաստան և ավելի ճաշակով գրքեր տպագրեին: Տպագրական բարձրակարգ սարքերի միջոցով պոլիգրաֆիական որակի հարցը լուծվել է, բայց ձևավորման մեջ դեռ շատ ու շատ առաջ գնալու տեղ ունենք:
-Գրքերը տպագրվում են 500 օրինակ տպաքանակով: Այս թիվը աճելու միտում ունի՞:
-Տպագրվում է այնքան, ինչքան սպառվում է: Եթե պետք է տպագրվի 1000 օրինակ ու չվաճառվի, ի՞նչ իմաստ ունի դրա վրա գումար ծախսել: Ռուսաստանում բնակչությունը տասն անգամ շատ է, գրքերը տպագրվում են 2000 օրինակով: Եթե համեմատենք մեր ու նրանց շուկան, մեր ընթերցողներն ավելի գնողունակ են: Խորհրդային տարիներին, երբ գրքերը 50 հազար օրինակ էին հրատարակվում, նույնչափ գիրք կարդացո՞ղ կար: Երբեմն այդ տարիներին լույս ընծայված գրքերը վերցնում ենք, տեսնում, որ անգամ թերթված չեն, թերթերը կպած են իրար, գիրքն անգամ չի բացվում:
-Եթե էժան լինի գիրքը, գուցե երկուստե՞ք շահեն, ավելի մեծ կլինի գնողների թիվը, ավելի շատ՝ տպաքանակը:
-Գրքերի գինը միայն թղթի գինը չի որոշում: Եթե գրողի մահից 70 տարի չի անցել, հրատարակչությունը գնում է գրքի թարգմանության հեղինակային իրավունքը, վճարում է թարգմանչին, վճարում է խմբագրման, սրբագրման, գրքի կազմի ձևավորման, տպագրության համար: Իրականում գրքի բյուջեն բավական մեծ է: Նախարարության աջակցությունն ինչի՞ համար է, որ գիրքը վաճառվի ինքնարժեքից ցածր և գնողունակության մակարդակին համապատասխան: Գրքի մեկ օրինակի արժեքը թարգմանությունների պարագայում կարող է լինել 15 հազար, բայց վաճառվի 5 հազար դրամով: Համեմատաբար էժան են վերահրատարակությունները և ժամանակակից գրողների գրքերը, եթե թարգմանության խնդիր չկա, և գրողն էլ համաձայնում է փոքր հոնորարով գիրք տպագրելուն: Աշխարհում քիչ թվով գրողներ կան, որ հոնորարներով կարողանում են ապրել: Գրելով ապրել Հայաստանում, ցավոք, հնարավոր չէ:

Զրուցեց
Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆԸ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ